Leefstijlloket Zuyderland breidt uit

Leefstijlloket in het Zuyderland Medisch Centrum in Heerlen de deuren. Een schot in de roos, deze plek waar patiënten op weg geholpen worden om gezonder te leven. Werden eerst alleen patiënten vanuit de poli cardiologie doorverwezen naar het loket, nu haken ook de poli orthopedie, longgeneeskunde en heelkunde aan. ‘Het is zo mooi als je mensen kunt helpen om zich beter te voelen.’ 

Door JOS CORTENRAAD |Fotografie PAUL ROUS

Hartklachten hangen vaak nauw samen met overgewicht, hoge bloeddruk, roken en diabetes. Met een gezondere leefstijl is de nodige winst te behalen, preventief en tijdens de behandeling. Maar hoe overtuig je mensen om het roer om te gooien? Lastig, zo weet cardioloog en leefstijlcoach Tamara Aipassa uit ervaring. ‘Op de poli is er ruimte om het belang van een gezonde leefstijl en de motivatie van de patiënt te bespreken. Maar dan? Het vervolgtraject is net zo belangrijk en het ontbreekt mij aan kennis en mogelijkheden om patiënten te verwijzen naar de juiste leefstijlinterventies dicht bij huis.’ Reden voor haar om te ijveren voor een leefstijlloket zoals dat bij steeds meer ziekenhuizen in Nederland raakt ingericht.

POSITIEVE REACTIES
Ze legde namens Zuyderland contact met Huisartsen Oostelijk Zuid-Limburg (HuisartsenOZL) en samen startten ze op 1 april 2023 een pilot. Cardiologiepatiënten kregen het aanbod voor een gratis leefstijladvies van Chantal Dautzenberg of Elien Heijen, beiden voor een aantal uren per week gedetacheerd in Zuyderland namens de samenwerkende huisartsen. ‘De reacties waren op een enkele uitzondering na allemaal positief’, zegt Chantal, ook werkzaam als praktijkondersteuner bij een Heerlense huisarts. ‘Na een infarct of bezoek aan de cardioloog realiseren de mensen zich dat gezonder leven echt nodig is. Ze weten echter niet hoe ze dat moeten aanpakken, waar ze moeten beginnen. Stoppen met roken is niet eenvoudig. Minder ongezond eten ook niet, ook al denken veel mensen dat dat wel zo is. Elk pondje gaat door het mondje, klinkt het dan. Maar er is ook zoiets als verleiding, mentale problemen, slapeloosheid, problemen met de stofwisseling. Afvallen is moeilijk, daar kun je wel wat hulp bij gebruiken.’

HOGE DREMPELS
En dat geldt ook voor bewegen, vult Elien aan, ook werkzaam bij Adelante als bewegingsagoog. Het is echt erg lastig om in je eentje gezonder te gaan leven. Maar de drempel om naar een sportschool of vereniging te gaan, is vaak hoog. En vind maar eens een wandelof fietsclubje dat bij je past. En dan zijn er vaak nog geldzorgen die gezonde voornemens in de weg kunnen zitten. Gezonde voeding, sporten, begeleiding; niet iedereen kan dat betalen. Terwijl er potjes en fondsen zijn om mensen met een smalle beurs te ondersteunen. Bij het Leefstijlloket kunnen we mensen helpen aansluiting te vinden bij een passende beweeginterventie, maar helpen we ook bij het wegwijs maken wat betreft financiële ondersteuning.’

HELDER DOEL
Wat kunnen patiënten nu verwachten als ze verwezen worden naar Chantal of Elien? ‘Eerst’, zegt Chantal, ‘is de vraag of ze openstaan voor een leefstijladvies. Het is vrijwillig, we staan hier niet met het opgeheven vingertje. Zo ja, dan krijgen ze eerst een uitgebreide vragenlijst die ze thuis rustig kunnen invullen. Daarna komen ze bij ons voor een uitgebreid gesprek van een uur. Samen proberen we helder te krijgen wat het doel moet zijn. Afvallen bijvoorbeeld, of stoppen met roken. Maar we gaan ook de diepte in. Spelen er misschien andere problemen dan de hartklachten? Slapeloosheid bijvoorbeeld? Spanningen in het gezin, werkloosheid, geldproblemen?
We nemen de tijd, tijd die specialisten niet hebben. We nemen zo een beetje druk weg. Als we een beeld hebben, maken we samen een plan. We laten zien wat de mogelijkheden zijn in hún wijk.’

HUISARTSENOZL EN ZUYDERLAND
Cruciaal is de link met de eigen huisarts, vult Elien aan, en dus ook de samenwerking tussen HuisartsenOZL en Zuyderland. ‘Wij geven het eerste zetje, daarna komt meestal weer de huisarts in beeld. Hij immers heeft contact met de paramedici en leefstijlinterventies in de buurt zoals diëtisten, de contacten met fysiotherapeuten en instanties. En is natuurlijk degene die naast de medisch specialist de patiënt ziet bij klachten of controles. Zelf nemen we na vier weken nog een keer contact op om te horen hoe het gaat en of het contact is gelegd met de leefstijlinterventie. Na drie tot vier maanden bellen we nog een keer omdat we weten dat het veranderen van gedrag vooral een uitdaging is op de lange termijn. Dat koppelen we dan weer terug met de huisarts. Overigens leggen we ook heel regelmatig de link met de Gecombineerde Leefstijl Interventie, GLI, een programma voor mensen met overgewicht. Opties die vergoed worden door de verzekeraars.’

PILOT SUCCESVOL
De pilot is inmiddels met succes afgerond. Ruim tweehonderddertig patiënten bezochten vorig jaar het Leefstijlloket en gingen aan de slag met gezonder leven. Driekwart van hen liet weten daar nog steeds mee bezig te zijn. Resultaten die ook andere disciplines binnen Zuyderland aanspreken. Heelkunde, longheelkunde en orthopedie verwijzen nu ook door, laat Tamara Aipassa als grote animator van het loket trots weten. ‘Ze zien de voordelen. Ik krijg nu patiënten op controle met wie het beter gaat, die gestopt zijn met roken, gezonder eten. Zich beter voelen, dat is voor een arts zo mooi. En ja, onder de streep is het ook de bedoeling dat we door preventie de zorg minder belasten. Ik weet zeker dat zo’n goed
leefstijladvies daarbij helpt.’

ENTHOUSIAST
Voorlopig draaien Zuyderland en HuisartsenOZL op voor de organisatie en kosten van het Leefstijlloket. ‘We zijn gewoon begonnen’, zegt beleidsadviseur strategie Ritch te Kampe van Zuyderland, die samen met Marijn Verburg van HuisartsenOZL verantwoordelijk is voor het loket. ‘Zonder ingewikkelde administratie en papierwerk en met twee zeer enthousiaste consulenten Elien en Chantal. We bewijzen dat het werkt, zeker nu drie nieuwe afdelingen zijn aangesloten. Dat worden er ongetwijfeld méér. We werken met steeds meer partijen samen, onder meer met het MUMC+ met het vitaliteitsloket, de GGD Zuid-Limburg en gemeenten. Nu er meer patiënten verwezen worden, ben ik wel bang dat we de bezetting van twintig uur per week moeten verhogen. Kostbaar ja. We verwachten in de toekomst een duurzame financiering te realiseren. Uiteindelijk boeken we winst op alle fronten: gezondere mensen, minder patiënten in het ziekenhuis, lagere kosten.’