Voorwoord oktober 2024
Hoe ouder ik word, des te meer ik me interesseer en verdiep in de historie van de regio waarin ik ben opgegroeid. Fascinerend om te ontdekken wat er zich door de eeuwen heen heeft afgespeeld op de grond waar ik als kind speelde, waar onder anderen de Romeinen maar ook de bezetters liepen. Veel wist ik al, sommige nieuwe verhalen verrassen of verbazen me. Op hemelsbreed enkele honderden meters afstand van het huis waar ik ben opgegroeid, in Buchten in de voormalige gemeente Born, werden in 1976 de fundamenten ontdekt van een rechthoekig bouwwerk uit de Romeinse periode. Op dezelfde plek stuitte men eveneens op het zogeheten Haantje van Buchten, een bijzondere archeologische vondst. Het twintig centimeter hoge, bronzen beeldje met emaildetaillering stamt uit de tweede eeuw na Christus en is volgens de inscriptie op de sokkel gewijd aan de godin Arcanua. Arcanua, een lokale godin wiens naam voorzangeres betekent in het Keltisch, werd vereerd door de Romeinen in deze streek. Het Haantje van Buchten is momenteel te bewonderen in het Limburgs Museum in Venlo. Een gelimiteerde miniatuurversie staat bij ons thuis op het hangdressoir. Een dertien meter hoge versie van het beeldje verrees dit jaar langs de A2 bij de oprit Holtum-Noord. Mensen die regelmatig over de autosnelweg van noord naar zuid reizen, kan het niet zijn ontgaan. Het betreft een kunstwerk van José Fijnaut en symboliseert de afronding van Operatie Bottleneck, een infrastructurele opwaardering in de regio. Telkens als ik het landmark passeer, weet ik dat ik bijna thuis ben. Het geeft me een fijn gevoel en dat gevoel bevestigt mijn verbondenheid met het dorp. Noem het maar nostalgie; terugkeer, maar dan zonder pijn.
Een tweede historische gebeurtenis met een directe link naar Buchten vond onlangs plaats. We stonden vorige maand stil bij de herdenking van de bevrijding van Nederland uit de donkere periode van de Tweede Wereldoorlog, exact tachtig jaar geleden. Zoals bekend, werd het Zuid-Limburgse Mesch als eerste bevrijd door de geallieerde troepen, op 12 september 1944. Diverse speciale evenementen en gedenkceremonies werden georganiseerd op tal van plaatsen in de provincie. Telkens weer indrukwekkend, maar bovendien noodzakelijk om de geschiedenis levend te houden voor de toekomstige generaties. In Buchten klonk acht dagen later dan in Mesch het gejuich toen de Amerikaanse bevrijders ook hier hoop en vrijheid terug naar de bevolking brachten. Op de begraafplaats werd op 20 september jongstleden een bijzonder gedenkteken onthuld ter ere van twee spoorwegarbeiders, Chris Plitscher uit Susteren en Jo Hogenbirk uit Born, die werkzaam waren op het spoorwegemplacement in Buchten en actief waren in het verzet tijdens de oorlog. Ze kwamen beiden door oorlogsgeweld om het leven. De NS-plaquette werd reeds in 1948 onthuld op een stationsgebouwtje op het emplacement bij de Laadhaven in Buchten. Halverwege de jaren negentig werd het gebouwtje echter gesloopt; de plaquette kwam in particuliere handen. Twee jaar geleden werd het teruggegeven aan de Stichting 4 Mei Herdenking Born die het nu een mooie plek heeft gegeven, dicht bij de oorspronkelijke locatie. Rijdt u binnenkort op de autosnelweg langs het Haantje, neem de afslag Born en navigeer dan eens naar de begraafplaats in Buchten en sta stil bij het verleden. En vertel vooral de verhalen door.
