Steeds meer zorg buiten de muren van het verpleeghuis
Envida-bestuurder Roger Ruijters is ervan overtuigd: ‘De beste plek om oud te worden, is de plek waar je je thuis voelt. De woning waar je de weg weet, waar je je veilig voelt en je jezelf makkelijker redt. Het is ontwrichtend om naar een verpleeghuis te verhuizen. Naar een plek die vreemd is en waar je de weg niet kent. Daarom streven we er bij Envida naar dat mensen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Of, zoals wij het zeggen: het kleinste verpleeghuis is achter de eigen voordeur.’
Door KARIN BURHENNE | Fotografie MARCEL VAN HOORN
Roger Ruijters heeft het de laatste jaren al vaak verteld en blijft het onvermoeibaar herhalen. Want hij wil de samenleving graag meenemen in het verhaal van Envida. En ja, het is daarnaast ook gewoon nodig, erkent hij. Want de samenleving vergrijst, het aantal verpleeghuisplekken blijft maximaal gelijk en het personeelstekort in de zorg neemt toe. ‘Lange tijd hebben we de zorgvragen van mensen opgelost door ouderen op te nemen in verpleeghuizen. Ook bij Envida. Nu willen we de samenleving meenemen in de gedachte dat mensen beter thuis oud kunnen worden. We willen mensen stimuleren eerder na te gaan denken over welke plek dan een goed thuis is. En we zetten in op woonstructuren die zo’n goed thuis bieden.’
Woonzorgzones
Hij verwijst daarbij naar het Deltaplan, een initiatief van zestien maatschappelijke organisaties in Maastricht en het Heuvelland. Die willen onder andere met zogenaamde woonzorgzones de ouderenzorg in wijken en dorpen dichter bij de mensen brengen. Inmiddels zijn er al enkele van die zones in Maastricht. Tegen die achtergrond noemt Roger Ruijters het logisch dat specialisten ouderengeneeskunde tegenwoordig aan huisartsen gekoppeld zijn. Zodat die kunnen meedenken met de huisarts als het om specifieke ouderenzorg gaat. Daarnaast biedt Envida sinds enkele jaren met het GITT (zie kader) ook thuis specialistische zorg voor ouderen met dementie. En dat is een heel goede ontwikkeling, vindt gz-psycholoog Joppe Lieverse van Envida. ‘Ook thuis kunnen we veel voor mensen betekenen’, zegt hij. ‘Nog te vaak denken mensen dat bepaalde problemen er nu eenmaal bij horen als je ouder wordt, zoals geheugenproblemen of gedragsproblemen. Maar het is heel goed mogelijk dat die problemen worden veroorzaakt door iets waar we nog wat aan kunnen doen.’
Verwachtingen bijstellen
Toch heeft de zorg niet voor alles een oplossing, benadrukt Roger Ruijters. ‘Naarmate meer kwetsbare ouderen thuis wonen, zal er vaker iets misgaan. We leven in een nul-incidentensamenleving; er mag niks misgaan, vindt de maatschappij. En als dat wel gebeurt, wordenwedaarhardvoorveroordeeld.Tegelijkertijdvindenwehet wel acceptabel om ouderen achter gesloten deuren op te nemen en hen met allerlei maatregelen tegen zichzelf te beschermen. Dat ouderen daar gedesoriënteerd van kunnen raken en onbegrepen gedrag kunnen gaan vertonen, nemen we dan voor lief. Toch vind ik het niet reëel om dertig mensen achter gesloten deuren te houden, terwijl er misschien slechts bij vijf sprake is van een reëel risico. Dan voelt het als een gevangenis voor kwetsbare ouderen en daar wil ík geen bestuurder van zijn.’
Roger Ruijters vindt dat de maatschappij de verwachtingen van de zorg moet bijstellen. ‘En we het leven voor mensen met dementie gaan normaliseren; dat het erbij hoort en we onze samenleving veel vriendelijker moeten inrichten voor mensen met dementie. Maar ook: dat we leren leven met risico’s. Als organisatie maken we die beweging van zorg in een instituut naar zorg thuis al.’ Joppe Lieverse beaamt dat. ‘Ja, dat is ook wat wij als team doen. En ik denk dat het goed is als de hele samenleving die beweging maakt.’
GITT: Team voor complece zorgsituaties bij cliënten thuis
Mensen zo lang mogelijk thuis laten wonen en zelf de regie laten houden, ook in complexe zorgsituaties. Dat is het streven van Envida. Nu steeds meer mensen met dementie langer thuis blijven wonen, neemt de vraag naar complexe zorg thuis toe. Het Gerontopsychiatrisch Interventie- en Triage Team (GITT) van Envida biedt die zorg. Het team kan worden ingezet bij thuiswonende cliënten met geheugenproblemen, zoals dementie. ‘Zo kan het gebeuren dat iemand met dementie of diens mantelzorger aangeeft hulp nodig te hebben. Of de zorgprofessionals rondom de cliënt vinden hulp nodig. Zij kunnen dan de hulp van het GITT inschakelen’, vertelt Joppe Lieverse, gezondheidszorgpsycholoog (gz- psycholoog) bij Envida. Naast de gz-psycholoog bestaat het team uit een gespecialiseerde hbo-verpleegkundige, een sociaalpsychiatrisch verpleegkundige en een specialist ouderengeneeskunde. Samen zoeken ze naar oplossingen als de zorg thuis dreigt vast te lopen, bijvoorbeeld omdat sprake is van gedragsproblemen. Het team is onderdeel van expertisecentrum Grubbeveld in Maastricht. Het GITT werkt in zorginstellingen en is inzetbaar in de thuissituatie. ‘Er is wel een grens aan wat er thuis mogelijk is’, zegt Joppe Lieverse. ‘Als de situatie thuis onhoudbaar wordt, kan een acute opname nodig zijn.’ Zo heeft Envida in Maastricht een acute psychogeriatrische afdeling (pg-afdeling) met zestien bedden waar mensen tijdelijk worden opgenomen. Op de acute pg-afdeling wordt onderzocht wat iemand nodig heeft, wat een passende plek is en wat iemand zelf graag wil. Soms kan iemand na een opname weer naar huis, soms is opname elders nodig. Dat gebeurt in overleg met alle betrokkenen.
