Out of the box denken in de ouderenzorg

Zuid-Limburg is koploper in vergrijzing. In 2040 is het aantal inwoners van 75 jaar en ouder bijna verdubbeld. En dat terwijl de beroepsbevolking afneemt. Hoe zorgen we er dan toch voor dat iedereen een zo goed mogelijk leven kan leiden, met ondersteuning en zorg wanneer dat nodig is? Door het ánders en door het sámen te doen, zeggen Nadja Comans en Roger Ruijters van Envida. Een gesprek over naar elkaar omzien en buiten hokjes durven denken.

Door Mariëtte Stuijts | Fotografie MCM Productions

De nieuwe generatie ouderen is mondig, wil graag zelfstandig blijven en eigen keuzes maken. ‘Om dat mogelijk te maken, is meer nodig dan zorg alleen’, vertelt bestuursvoorzitter Roger Ruijters van Envida. ‘We hebben een ondersteunende omgeving nodig, waar mantelzorgers een belangrijke rol spelen. Daarnaast is er behoefte aan een frisse blik, van zorgverleners die out of the box willen denken in oplossingen. Samen moeten we kijken hoe we die oude dag zo goed mogelijk organiseren.’

FAMILIE EN VRIENDEN HOREN ERBIJ
Als manager van twee woonzorgcentra en een woonzorgzone van Envida maakt Nadja Comans het regelmatig mee. ‘Na de verhuizing van vader of moeder denken naasten soms dat ze niet meer nodig zijn, dat wij alles overnemen en zij niets meer mogen of hoeven te doen. Maar die gedachte is al lang achterhaald. Wij zorgen ervoor dat de basiszorg goed geregeld is, maar de familie heeft een belangrijke rol bij het welzijn van onze bewoners. Daar maken we afspraken over. Hoe zorgen we er sámen voor dat vader of moeder een mooie tijd heeft bij ons?’
Familieleden en andere naasten zijn inderdaad onmisbaar, beaamt Roger Ruijters. ‘We willen dat bewoners zich thuis voelen bij ons en daarbij horen mensen bij wie je je goed voelt; familie en vrienden. Die komen niet op bezoek, maar maken deel uit van de kleine gemeenschappen in onze wooncentra, ze horen erbij. Die rol willen we zoveel mogelijk stimuleren. Niet om het onszelf gemakkelijker te maken, maar om waarde toe te voegen aan het leven.’
Bij ondersteuning door familieleden moet je denken aan gewone, dagelijkse dingen, stelt Nadja Comans. ‘Samen een wandeling maken, de krant lezen of tv-kijken, maar bijvoorbeeld ook helpen bij de verzorging. Zoals de dochter voor wie het een vaste gewoonte was om elke zaterdagochtend naar haar moeder te gaan om krulspelden in te draaien en nagels te verzorgen. Hoe fijn is het als dat wekelijks terugkerend moeder-dochtermoment gewoon blijft bestaan?’
Ook in de woonzorgzone Polverpark ziet Nadja Comans elke dag mooie voorbeelden. ‘Neem de dochter die elke ochtend haar moeder belt om haar eraan te herinneren dat het tijd is om op te staan en een boterham te eten, voordat de zorg komt. Op deze manier zorgen we er samen voor dat moeder zo lang mogelijk zelfstandig kan blijven wonen. In de thuissituatie is dit soort mantelzorg gebruikelijk.’

MEEBEWEGEN MET DE ZORGVRAAG
‘In de thuissituatie is het juist belangrijk dat de mantelzorger steun krijgt om overbelasting te voorkomen’, reageert Roger Ruijters. ‘Daarom willen we als Envida meebewegen met de zorgvraag en oplossingen mogelijk maken tussen thuis en het verpleeghuis in. Een voorbeeld. Waarom zouden mensen niet in deeltijd bij ons kunnen wonen? Dat geeft de mantelzorger meer hersteltijd.’ Een goede optie, vindt ook Nadja Comans. ‘We ondersteunen mensen om langer thuis te blijven en met deeltijdopnames kunnen we méér mensen tegelijkertijd helpen. Maar misschien gebeurt het nu nog te weinig.’
‘Het kan als wij vinden dat het kan’, aldus Ruijters. ‘Het zit alleen nog niet in ons systeem. Meebewegen met de zorgvraag betekent dat je kijkt naar de meest passende oplossing. Als ouderen of familieleden hun behoeften kenbaar maken, dan bekijken wij hoe we kunnen ondersteunen. Ook de zorgwereld moet uit de vaste patronen durven stappen. Of het nu gaat om deeltijdopname, nachtopvang of logeerzorg, er is niemand die zegt dat het niet mag of niet kan.’

WEGWIJZER IN DE ZORGWERELD
Het zijn nieuwe mogelijkheden die nog niet echt bekend zijn bij ouderen en mantelzorgers. Ook daar ziet Roger Ruijters een rol weggelegd voor Envida. ‘De rol van wegwijzer in een ingewikkelde zorgwereld. Dat is nodig, want mensen weten nu vaak niet eens waar de ingang is. Je maakt je zorgen over je ouders, waar moet je zijn? Ook voor mantelzorgers zijn goede wegwijzers onmisbaar.’
Verder gaat Envida meer de nadruk leggen op voorlichting en preventie. ‘We kunnen veel problemen voorkomen als mensen op tijd nadenken over hoe ze ouder willen worden. Wat als er iets gebeurt, kan ik dan in dit huis blijven wonen? Welke hulpmiddelen zijn er? Wat als mijn partner wegvalt, red ik het dan zelf? Het helpt als mensen voorbereid zijn. Als er dan iets gebeurt, weet je de weg.’

Woonzorgzones van Envida
Een woon-zorgzone is een omgeving waar ouderen zo zelfstandig mogelijk wonen, maar waar een zorg- en begeleidingsteam van Envida 24 uur per dag in de buurt is om veiligheid en zorg te garanderen. In Maastricht zijn al drie van deze woonzorgzones.