‘Niets zo belangrijk en machtig als water’

Karlijn van der Graaf was amper een jaar als directeur in dienst van het Waterschap Limburg toen de provincie te maken kreeg met de ergste overstromingen sinds de Maas in 1993 en 1995 uit haar oevers trad. De ramp maakte grote indruk op haar, maar tegelijk beseft ze dat het nog veel erger had kunnen uitpakken. ‘We zijn door het oog van de naald gekropen.’

Door Jos Cortenraad | Fotografie Paul Rous

Nee, ze wil de watercrisis van juli niet relativeren. Ze weet precies hoe groot de schade is in Valkenburg, Meerssen en het stroomgebied van de Geul en kleinere riviertjes als de Selzerbeek of de andere getroffen Limburgse gebieden. Hoeveel gezinnen en bedrijven nog in de problemen zitten en nog noodgedwongen niet in hun eigen huis kunnen wonen. ‘Het is verschrikkelijk als je je huis moet verlaten. Je gevoel van veiligheid en geborgenheid staat op het spel. Maar we kunnen zo blij zijn dat er geen dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Kijk naar Duitsland en België, waar het water nog veel verwoestender was. Dat is ons bespaard gebleven. Verder hoop ik dat we dit nooit meer meemaken.’

Drie rampen
Een garantie kan Karlijn van der Graaf niet geven. ‘Natuurlijk niet. Maar hoe groot is de kans dat er nog eens drie rampen tegelijk gebeuren? Extreem langdurige, zware regenval. Hoogwater vanuit België. Hoogwater vanuit Duitsland. Beken die overstromen. Medewerkers van het waterschap die het kunnen weten, hebben me verteld dat dit nog nooit is voorgekomen. Voor zover zij weten. Uiteraard is dat geen reden om er het beste van te hopen en de ogen te sluiten. Integendeel, alle overheden zijn het roerend eens dat de geplande maatregelen om het watersysteem klimaatrobuust te maken versneld moeten worden uitgevoerd. De urgentie is helder. Dat is een voordeel van de watercrisis. Waarschijnlijk het enige voordeel.’

Nippertje
Had de watersnood voorkomen kunnen worden? ‘Nou, ik denk dat door de ingrepen in de afgelopen vijfentwintig jaar de Maas binnen haar oevers is gebleven. Ook de aangelegde buffers en bekkens hebben hun nut wel bewezen, evenals de gebiedsontwikkeling in Ooijen-Wanssum. Op het nippertje, dat wel, en ook doordat er zo snoeihard gewerkt is door de hulpdiensten en vrijwilligers. En zeker ook door onze eigen mensen én bestuursleden. Ik wist dat bij het waterschap gedreven en gemotiveerde medewerkers werken, maar wat ik tijdens de crisis gezien heb: petje af. Dag en nacht zijn ze in touw geweest met het plaatsen van schotten, het analyseren van data, zandzakken leggen en hulp bieden. Ik realiseerde me toen pas echt dat ik bij zo’n mooie en boeiende organisatie ben beland, met een schat aan inhoudelijke kennis. Met een grote verantwoordelijkheid. Niets is toch zo machtig en belangrijk als water. Onze taak is te zorgen dat we daar in Limburg genoeg van hebben, dat het schoon is en dat we droge voeten houden. Dat laatste is dus in juli niet gelukt. Maar of we het hadden kunnen voorkomen? Nee, niet onder deze omstandigheden en met deze intensiteit. We gaan in elk geval alles op alles zetten om herhaling te voorkomen.’

Samenwerking
Het is niet de eerste crisis die op het pad kwam van Karlijn van der Graaf. In maart 2020 is ze bestuursadviseur van de Veiligheidsregio Zuid-Limburg, een samenwerkingsverband van gemeenten, brandweer, politie en geneeskundige diensten. ‘Tja, en toen was daar ineens corona. Het werd bestempeld als een pandemie, daar had ook niemand rekening mee gehouden. Op zo’n moment leer je wel hoe belangrijk samenwerken is. Als het erop aankomt, is het van belang elkaar te kennen; om terug te kunnen vallen op de eerder opgebouwde relatie.’

Thuis
Karlijn van der Graaf wordt in 1979 geboren in het Noord-Limburgse Belfeld, woont daarna met haar ouders en broer en zus enkele jaren in Sliedrecht en Dordrecht om vervolgens op haar vijfde naar Nuth te verhuizen. ‘Mijn vader groeide op in Den Haag en leerde mijn moeder kennen tijdens een vakantie in Zuid-Limburg. Ze trouwden en kregen drie kinderen. Mijn moeder had heimwee toen we in de Randstad woonden. Ik kan het wel begrijpen. Zelf voel ik me op de eerste plaats ook een Limburgs maedje. Na het atheneum aan het Bernardinuscollege in Heerlen heb ik getwijfeld tussen een studie Nederlands in Amsterdam en Cultuur- en Wetenschapsstudies in Maastricht. Het is Maastricht geworden, omdat mijn moeder dat stimuleerde aangezien ze me nooit meer terug zag keren als ik eenmaal in de hoofdstad zou belanden. Achteraf gezien een prima zetje in de rug omdat ik me in Limburg absoluut thuis voel.’

Politiek
In Maastricht, waar ze is blijven wonen, combineert Karlijn haar studie aan de universiteit met een parttimebaan bij Vodafone en wordt ze actief lid van de PvdA. In 2003 wordt ze op dat moment het jongste lid van Provinciale Staten om drie jaar later voor dezelfde partij gekozen te worden in de gemeenteraad van Maastricht. Een politieke carrière lonkt, maar ze houdt zelf de boot af. ‘Ik voel me meer thuis op het snijvlak van bestuur en uitvoerende organisatie. Er zijn kansen geweest om de bestuurlijke kant te kiezen. Op dit moment heb ik bewust gekozen voor het bestaan van ambtenaar.’

Zorg
In 2007 krijgen Karlijn en haar man Jeroen, ondernemer en oprichter van het bedrijf Goal043 serious games, hun eerste kind. Na de zoon volgt in 2011 een dochter. In de eerste jaren neemt Karlijn het leeuwendeel van de zorg voor de kinderen voor haar rekening. Daarna werkt ze voor PvdA-gedeputeerde Odile Wolfs om vervolgens over te stappen naar de gemeente Sittard-Geleen waar ze de rechterhand wordt van burgemeester Sjraar Cox. Net voor zijn pensionering verkast ze naar de Veiligheidsregio Zuid-Limburg.

Kans
‘Pittige en interessante banen en vooral heel veelzijdig. Dat past precies bij mij. Ik vind veel leuk en interessant; ben een generalist, voor wie de menselijke interactie leidend is. Ik was niet meteen op zoek toen de directeursfunctie bij het Waterschap Limburg voorbijkwam. Maar zo’n kans krijg je niet elke dag. Ik deel met mijn twee fijne collega-directeuren de eindverantwoordelijkheid voor een heel mooie organisatie die er maatschappelijk toe doet. Onze slogan is niet voor niets: met de omgeving, voor de omgeving.’

Balans
Karlijn van der Graaf is de enige vrouw in het driekoppige directieteam. Kan ze de functie combineren met haar drukke huishouden? Ze glimlacht, aan mannen wordt dat niet gevraagd. ‘Ja, dat lukt. Jeroen kan zijn werk momenteel goed combineren met de opvang van de kinderen. De balans is prima, al blijft het puzzelen. We hebben ieder een andere achtergrond, doen totaal ander werk. Hij, de bèta, is ondernemer met eigen personeel, ik, de alfa, sta met mijn collega’s aan het hoofd van een organisatie met vierhonderd mensen. Maar we vullen elkaar aan. En verder hebben we een druk leven, ook sociaal. We staan met de kinderen op het hockey- en voetbalveld, hebben familie en vriendschap hoog in het vaandel staan en proberen zelf nog te sporten. Ik ben net begonnen met wielrennen en hoop ooit nog eens mijn saxofoon uit de koffer te halen. Ha, misschien wel met carnaval waar we ons altijd erg op verheugen.’

Cirkel
En dan vergeet ze nog haar nevenfunctie van voorzitter van de Raad van Toezicht van het Huis voor de Kunsten Limburg. ‘Ja, dat maakt voor mij de cirkel rond. Hier vind ik terug wat ik bij de Universiteit Maastricht zocht. Hoe belangrijk cultuur en kunst zijn, hoe ze de maatschappij en mensen verbinden. Dat is toch waar ik me het beste voel: tussen mensen.’