Meer vragen, minder handjes

Bij zorgvragen meer zelf doen, zonder meteen beslag te hoeven leggen op de schaarse zorgvoorzieningen. Maar als de noodzaak aan professionele zorg er is, dan toch als patiënt hierin een actieve rol kunnen pakken. Lilo Crasborn schetst hoe dit kan. Ze is werkzaam op het gebied van vernieuwingen in de zorg bij MCC Omnes, gevestigd in het voetbalstadion in Sittard.

Omnes is partner van de Mijnstreekcoalitie. Hierin trekken zorgverleners samen met zorgverzekeraar CZ, gemeenten en Burgerkracht Limburg op om de gezondheidszorg in de regio toekomstbestendig te maken.

Door Jos Benders, arts-redacteur

Wij schrijven over zelfhulp. Hoe krijgen we dit thema smakelijk opgediend? Ik bedoel zó dat u de mensen om wie het gaat, de patiënten, meekrijgt?
Lilo Crasborn: ‘Zelfhulp is eigenlijk niet waarover dit gesprek zou moeten gaan. De vraag is: hoe kunnen mensen of patiënten zoveel mogelijk regie houden, eigen regie over hun leven en gezondheid? Nu belanden nog veel vragen in de praktijk van de dokter, terwijl dat eigenlijk niet de geëigende plek is. Maar dan moeten mensen wel weten wat ze dan wél kunnen doen met hun zorgen en vragen.’

Hoe vangt u een mogelijk commentaar af, als zouden al die nieuwe ideeën alleen maar zijn ingegeven door bezuinigingen?
‘Door aan te geven dat het toch veel prettiger is als je niet zonder meer afhankelijk hoeft te zijn van het feit of de dokter tijd heeft. Je gezond voelen is veel meer dan alleen het ontbreken van pijn of ziekte. Maar als je ongerust bent of je voelt je mentaal niet goed, dan wil je wel dat er iets gebeurt. Die zorg blijft altijd bestaan. Alleen is de flessenhals dat er steeds minder zorgwerkers zijn.’

Schetst u eens voorbeelden wat mensen zelf kunnen doen bij zorgvragen waarmee ze doorgaans naar de huisarts gingen.
‘Mijn eigen huisarts is helaas overleden. Hij heeft er nog alles aan gedaan om een opvolger te vinden, maar die was er niet. Je hoort steeds vaker dat er geen opvolgers te vinden zijn. Als je nu op de site van mijn eigen huisartspraktijk klikt, vraagt deze jou eerst de app Moet ik naar de dokter te raadplegen alvorens te bellen. Welnu, dat werkt prima. Binnen een minuut weet je of je met je zorgvraag inderdaad naar de huisarts moet, dan wel krijg je een advies wat zelf te doen. Voor mijzelf ook heel handig, want ik ben veel sneller geholpen.’

In een voordracht die u laatst gaf, noemde u een sprekend voorbeeld waarbij de oplossing van de zorgvraag buiten de spreekkamer van de huisarts bleek te liggen.
‘Een recent gepensioneerde functionaris kwam onlangs bij de huisarts met algehele malaise. Het bleek dat hij zich eenzaam voelde. Daar is geen pilletje voor. Via de huisarts kwam hij terecht bij het Knooppunt Informele Zorg. Daar ging men samen met hem het gesprek aan. Nu is hij betrokken bij het begeleiden van jeugd in de wijk en voelt hij zich uitstekend en gewaardeerd. Dit initiatief wordt ook wel welzijn op recept genoemd. Geen recept voor een pilletje maar een verwijzing naar een plek waar je wordt geholpen om jezelf weer te helpen. Het voelt gewoon prettig als je zelf regie kunt nemen over je gezondheid. Soms heb je daar een steuntje in de rug bij nodig. In dit geval was dat uiteindelijk niet de dokter die het juiste medicijn had.’

Tekorten aan medisch personeel, u stipte het aan. Dan nog zal de klant zich afvragen: hoe zeker ben ik ervan dat met nieuw beleid, nieuwe wegen minimaal dezelfde of wellicht zelfs betere kwaliteit van zorg geldt?
‘Dat klopt, ik gaf zojuist al een voorbeeld van mijn eigen ervaring dat ik geen eigen huisarts meer heb. Helaas kan ik daar zelf niets aan veranderen, maar ik wil toch gezond blijven. Als we nu eens allemaal ons steentje bijdragen en er nog meer bij stilstaan wat je ook zelf kunt doen: blijven bewegen, gezond eten. Dat helpt om chronische ziektes als diabetes te voorkomen. En als je dan toch de dokter nodig hebt, dan is er ook tijd voor jou. De zorg toegankelijk houden, daar kunnen we allemaal ons steentje aan bijdragen.’

Een aardige paradox is dat bij de start van Google de patiënt nog weleens van zijn huisarts te horen kreeg: ‘Oh, bent u te rade gegaan bij dr. Google?’ Het lijkt erop dat de huisarts heden ten dage het gebruik van internet juist stimuleert. Hoe zijn de ervaringen met een dienstverlening via de website zoals Thuisarts.nl?
‘Informatie die je via Google krijgt, is lang niet altijd betrouwbaar. Thuisarts.nl is ontwikkeld door artsen. Zij verwijzen er zelf ook vaak naar als je bij hen op consult bent geweest. Heel fijn om thuis nog eens de adviezen door te lezen of filmpjes te kijken.’

Mag de patiënt die meer zelf doktert dan ook een korting verwachten op zijn zorgpolis?
‘Ik hoop dat ik duidelijk heb kunnen maken dat er niet wordt gevraagd om zelf te dokteren. Laten we kijken wat we zelf kunnen doen om ons gezond te voelen zodat de zorg beschikbaar blijft voor de vragen die echt bij de zorgprofessionals thuishoren. Daar wordt iedereen beter van.’

Een gewetensvraag. Denkt u dat met alle vingerwijzingen om bij zorgvragen meer zélf te doen de toegang tot de echte zorg overeind kan blijven? Hoe optimistisch bent u?
‘De realiteit is nu eenmaal dat we te maken krijgen met een steeds meer vergrijzende bevolking en dus behoefte aan zorg en tegelijkertijd minder jongeren zich aandienen om de arbeidsplekken in de zorg op te vullen. Dus meer vragen en minder handjes. Laten we er dan ook samen voor zorgen dat de beschikbare zorg kan blijven voor de medische zorg die echt thuishoort bij de dokter of verpleegkundige.’