Intro in Situ springlevend

Meer aandacht voor nieuwe muziek, voor jonge componisten en musici. Met die intentie richtte Paul Coenjaarts in 1984 in Maastricht Intro in Situ op. Nog altijd de enige werkplaats voor hedendaagse muziek in haar soort in Nederland en springlevend getuige de spetterende viering van het robijnen jubileum. Directeur Maurice Hermans kijkt terug en vooruit.

Door JOS CORTENRAAD | Fotografie HENRY PETERS

De hele zomer vierde Intro in Situ feest. Niet alleen op de thuisbasis in de Bankastudios in Maastricht, maar op verschillende plaatsen in Zuid-Limburg. Op straat, in kerken, op het boerenerf en pop-uplocaties, in een museum, in een fietsenstalling en tijdens verschillende festivals waaronder Cultura Nova in Heerlen. De meeste feestelijkheden zijn voorbij, maar de vroege lezers van dit magazine kunnen nog genieten van een mooi programma tijdens het afsluitende eerste weekeinde van oktober in hartje Maastricht.

Nieuwe composities

Voor Maurice Hermans is het nog wat vroeg om terug te kijken, maar hij weet wel dat zijn mensen en de tientallen musici alles uit de kast gehaald hebben. Van gregoriaanse zang tot hiphop, van elektronische pop tot gestileerde natuurklanken en filmmuziek. Gespeeld door ensembles, orkesten en soloperformers. Traditioneel, experimenteel, met alle mogelijke instrumenten. En met één rode draad: nieuwe composities. ‘Dat is waar we nog altijd voor staan’, zegt de in 2023 aangetreden Heerlenaar, schrijver, onderzoeker en muzikant.‘Intro in Situ geeft jonge afgestudeerden van het conservatorium, de kunstacademie, autodidacten en mid-career muzikanten een podium. Talenten en meer ervaren musici die niet direct aanhaken bij traditionele bestaande muziek maar nieuw werk willen spelen, experimenteren. Werk van jonge componisten. Op de gebruikelijke podia is daar weinig ruimte voor. Nieuwe muziek, zeker klassiek waar we het hier toch vooral over hebben, trekt ook geen groot publiek. Jammer, want er wordt geweldige nieuwe muziek gecomponeerd. Vaak verrassend en aansprekend, zoals we de afgelopen weken veelvuldig ervaren hebben.’

Op de plek

Precies weet Maurice het ook niet (‘ik zat toen nog op de basisschool’), maar Intro werd naar verluidt opgericht om wat tegengas te geven aan het klassieke overwicht in Maastricht. ‘Concertpianist Paul Coenjaarts richtte het Maastrichts Salon Orkest op waarin hij speelde met André Rieu. Paul wilde wat meer vrijheid, niet alleen werk van Strauss, Vivaldi of Mozart. Hij wilde een podium voor vernieuwing en richtte daarom Intro op. Later is de naam uitgebreid met in Situ, Latijns voor op de plek. Om zoveel mogelijk mensen te bereiken, worden voor de uitvoeringen al sinds jaar en dag plekken in de steden en dorpen gezocht. Dat vind je terug in ons jubileumprogramma. We houden de drempels zo laag mogelijk, ook de toegangsprijzen.’

Begeleiding

Behalve een podium voor jong talent en mid-career musici biedt Intro in Situ ook kennis, faciliteiten en begeleiding. ‘Sinds vorig jaar kunnen we gebruikmaken van de voormalige L1-studio’s aan de Bankastraat. Fantastisch natuurlijk, om te oefenen zonder de buren te storen en om professionele opnames te maken. Elk jaar halen we twee residenten binnen die werken aan een productie. Wij zorgen dan voor ervaren musici om hen te helpen met de techniek en ook om bijvoorbeeld samen te spelen met anderen. Het enige wat de musici moet meenemen, dat zijn hun eigen instrumenten.'

Provincie

Maurice Hermans werd in 2023 de nieuwe directeur van Intro in Situ. Een opvallende keuze van een toch Maastrichts georiënteerde stichting. ‘Nou, dat valt wel mee’, zegt de Heerlenaar die samen met zijn twee broers een succesvolle onderneming opbouwde, Betawerk, waaruit hij zich in 2018 terugtrok. ‘Ik voel veel affiniteit met nieuwe, experimentele muziek die ik zelf ook graag speel. Intro in Situ is er voor afgestudeerden van álle conservatoria, kunstacademies en autodidacten. Natuurlijk komen de meesten van de Maastrichtse opleiding, maar het zijn musici uit binnen- en buitenland. Daarnaast bewegen we ons meer en meer door de provincie. De verbinding met Cultura Nova is er al jaren.’

Eldorado

En dan zijn er de eigen uitvoeringen. ‘Elk jaar doen we twee producties met musici en ook andere disciplines zoals dans. Die verbinden we aan een actueel thema. Zo hebben we afgelopen jaar Eldorado geproduceerd, een muzikaal verhaal over de criminalisering van het platteland. Boeren die hun stallen, bewust of onbewust, verhuren aan drugsproducenten. Dat stuk hebben we gespeeld op een boerenerf en daarmee veel publiek getrokken dat normaal niet geïnteresseerd is in nieuwe muziek. Komend jaar zal pianist en piloot Ralph van Raat spelen achter een flightsimulator. Tijdens de uitvoering, PitchUp!, speelt nieuwe technologie een rol, passend in de huidige tijd. De première is in 2025 tijdens Cultura Nova. We zijn nog op zoek naar een vliegveld. Op deze manier brengen we nieuwe muziek dichtbij.’

Schrijver

Behalve parttimedirecteur van Intro in Situ is Maurice Hermans demografisch onderzoeker en schrijver. Hij debuteerde met De Antistad, een non-fictieboek over krimpende steden zoals Parkstad. ‘Inmiddels alweer achterhaald, de krimp is hier voorbij. Dankzij de instroom van arbeidsmigranten. Nu werk ik aan een culturele reisgids waarin ik twee Europese steden vergelijk die geconfronteerd worden met nieuwe ontwikkelingen zoals krimp of de toestroom van arbeidsmigranten. Hoe gaan ze daarmee om? In de eerste editie trek ik een parallel tussen een stad in Bosnië waar net de mijnen zijn gesloten en Heerlen waar dat vijftig jaar geleden gebeurde.’

Dit jaar publiceerde Maurice een bijzonder fotoboek over het overlijden van een van zijn drie kinderen in 2019, Julian. Met indringende persoonlijke foto’s, beelden van de jong overleden moeder van Maurice, een essay van Anton Dautzenberg en een tijdlijn met 340 appjes na het overlijden van Julian. Te bestellen via www.mauricehermans.nl. ‘Hij kreeg een hersenbloeding. Binnen vierentwintig uur was het voorbij. Werken aan het boek heeft ons geholpen het verdriet een plek te geven. Uit de appjes spreekt zo veel kompassie en steun. Dat wilden we laten zien.’

Uniek

Een druk bestaan met Intro in Situ als stevige kluif. ‘Zeker, omdat we zoveel mogelijk zelf doen. We zijn financieel afhankelijk van de provincie Limburg en de stad Maastricht. Helemaal gerust ben ik niet op de toekomst. De cultuursector levert zo veel in en met de nieuwe regering wordt het niet beter. Ik hoop dat de beslissers zich realiseren dat we met Intro in Situ iets unieks hebben, een plek voor innovaties in de muziek, voor jong talent. Laat ons dat vooral koesteren.’