‘In Sittard-Geleen moet iedereen kunnen meedoen’

Sittard-Geleen is in de race voor de titel Meest Toegankelijke Gemeente van Nederland. De finale is in zicht, op 9 oktober wordt in Utrecht de winnaar bekendgemaakt. Uiteraard neemt wethouder Ivo Tillie de prijs graag mee naar huis, maar hij is vooral blij met de positieve ontwikkelingen in zijn stad. ‘Het lukt ons om meer mensen met een beperking te betrekken en mee te laten doen aan de maatschappij. Dáár gaat het om: een inclusieve samenleving waarin iedereen ertoe doet. Toegankelijkheid is daarbij een voorwaarde.’

Door JOSCORTENRAAD | Fotografie PAUL ROUS

Ivo Tillie is sinds 2022 wethouder in Sittard-Geleen verantwoordelijk voor onder meer duurzaamheid, energie, jongeren, gezondheid én een inclusieve samenleving. Een interview over het laatste thema wil hij graag geven, maar dan wel graag met Ester Kösters. ‘Omdat ze ervaringsdeskundige is en een van de onmisbare voelsprieten in de stad. Zij weet door de dagelijkse praktijk en haar werk in diverse commissies waar het beter moet met de toegankelijkheid, wat er moet veranderen, of we vorderingen maken. Als bestuurders kunnen we niet even bepalen wat er nodig is. We zijn alleen succesvol als we samenwerken met onze inwoners en de vele organisaties die Sittard-Geleen rijk is.’

Onafhankelijk

Een ervaringsdeskundige is Ester zeker. Een pijnlijke aandoening van het bindweefsel zorgt voor instabiele gewrichten en kluistert haar aan een rolstoel. ‘Iets erfelijks’, zegt ze. ‘Pas zes jaar geleden is de diagnose gesteld na vele jaren dokteren. Een opluchting, eerlijk gezegd, want je krijgt al snel de sticker psychisch opgeplakt. Eigenlijk heb ik na die boodschap mijn leven opnieuw ingericht. 

Met onmisbare hulpmiddelen zoals deze rolstoel, braces voor mijn armen, benen, heupen en zoals je ziet mijn vingers. Deze ringen en beugels houden mijn vingers in de kom. Ik wil leven, meedoen, zo onafhankelijk mogelijk zijn. Dat is een uitdaging ja, ook omdat er nogal wat barrières zijn voor mensen met een beperking. De meeste gezonde mensen en de overheden hebben dat niet altijd in de gaten. Daarom heb ik meteen ja gezegd toen ik gevraagd werd voor de Commissie Sittard-Geleen Inclusief, een adviesgroep van de Wmo-raad en van de Adviesraad Chronisch Zieken en Gehandicapten en de Werkgroep Integrale Toegankelijkheid. Zij denken mee over onze Lokale Inclusie Agenda. Onder het motto: Niets over ons zonder ons.’

Serieuze aanpak

’Niet iedereen kent die agenda’, erkent Tillie. Met de agenda voeren we het VN-verdrag Handicap uit. Kort samengevat is het een plan waarmee we in stappen de toegankelijkheid in onze gemeente willen verbeteren voor mensen met een beperking. We zijn in 2018 begonnen met de voorbereiding en bijeenkomsten met instellingen en ervaringsdeskundigen om de agenda voor 2020 tot 2024 te maken. Dat waren de tien voornaamste verbeterpunten op dat moment. Komend jaar breiden we de agenda verder uit. Dat is ook de reden dat we nu bij de laatste tien zitten voor de jaarlijkse uitverkiezing van de Meest Toegankelijke Gemeente van Nederland. We pakken het serieus aan, willen meer dan onze plicht. Blijkbaar zijn we op de goede weg.’

Bewust zijn

Tien punten telt de Lokale Inclusie Agenda, grofweg gericht op begrijpelijke en toegankelijke informatie voor iedereen en betere bereikbaarheid en bruikbaarheid van de openbare ruimte en gebouwen. Boven aan het lijstje: de eigen ambtenaren bewustmaken van het begrip inclusie. ‘Als je geen beperkingen hebt, een goede taalvaardigheid en digitaal vaardig bent, dan ervaar je dat als vanzelfsprekend’, vult Ivo Tillie aan. ‘Maar dat is het natuurlijk niet. In onze stad wonen mensen die slecht kunnen zien of horen, slecht ter been zijn, laaggeletterd, zich gediscrimineerd voelen vanwege hun geloof of seksuele voorkeur. Zij kunnen niet volop meedoen in de maatschappij. Het is aan ons, bestuurders en ambtenaren, om de belemmeringen en drempels weg te nemen. Dat kan alleen als we ons daarvan bewust zijn, als we bij de gemeente begrip hebben en weten wat mensen met een beperking ervaren. Zo hebben we geoefend met een bril waarmee je precies ervaart wat iemand ziet die bijna blind is. We lopen oefenroutes door de stad om de knelpunten zelf te zien. Verder betrekken we andere partijen bij onze agenda: welzijnsorganisaties, maatschappelijk werk, handhaving.’

Goed luisteren

En de commissie waar Ester deel van uitmaakt. Ze knikt. ‘Ik ben er pas een jaar of twee bij betrokken, maar er wordt echt goed naar ons geluisterd. Elke maand overleggen we met de beleidsambtenaren. We leggen knelpunten op tafel, delen ervaringen van burgers en doen voorstellen. Natuurlijk kan niet meteen alles worden geregeld. Het moet ook haalbaar zijn. Neem het gebrek aan openbare toiletten en zeker toiletten voor mindervaliden. Erg belangrijk voor bijvoorbeeld mensen met blaasproblemen. We kunnen niet verwachten dat de gemeente op elke straathoek zo'n toilet bouwt. Maar we zien wel dat er contact gelegd wordt met ondernemers en winkeliers met de vraag of mensen hun toiletten mogen gebruiken. In het nieuwe plan voor het Huis aan de Markt in Sittard komen toiletten, is ons beloofd.’

Beleid en plannen

Een directe vertaling van punt twee in het lijstje: het opnemen van inclusie in gemeentelijk beleid en plannen. ‘In elk raadsvoorstel’, zegt de wethouder, ‘elk besluit, elke vergunning zoeken we het haakje met inclusie en toegankelijkheid. Dat zie je nu steeds meer terug in de dagelijkse praktijk. Bij nieuwbouw of inrichting van de openbare ruimte is inclusie standaard een onderwerp. En dat geldt ook voor informatie. We hebben de website aangepast zodat slechtzienden en slechthorenden er makkelijker terechtkunnen. We werken met begrijpelijke teksten. Op de website, in brieven en ook in gesprekken met onze ambtenaren.’ Structureel beleid dus, maar het hoeft niet altijd moeilijk te zijn. ‘Helemaal niet zelfs’, zegt Ester. ‘Neem de kermis in Geleen. Eén middag staat de muziek zacht en is er geen geflits. Fijn voor prikkelgevoelige mensen of mensen met epilepsie. Bij het Oktoberfeest is onder meer gezorgd voor goede mindervalide toiletten en duidelijke bewegwijzering. Tijdens de laatste gemeenteraadsverkiezingen waren er speciale faciliteiten voor mindervaliden. Er was zelfs een stemtaxi. Als we het samen doen, elkaar willen helpen, dan komen we een heel eind. Het belangrijkste is dat we overal bij betrokken worden. De gemeente neemt ons serieus.’

Complimenten

Ivo Tillie neemt de complimenten dankbaar aan. ‘Maar we zijn er nog lang niet. We werken nu aan een tweede versie van de agenda, gericht op grote thema’s zoals werk, recreatie en diversiteit. Nog te vaak voelen mensen zich buitengesloten, kunnen ze niet meedoen. Sittard-Geleen wil iedereen meenemen. Mochten we de prijs winnen, dan is dat een mooie beloning en een stimulans om er nog een schepje bovenop te doen. Ook als we niet winnen trouwens.’