Geruisloos sloop armoede de spreekkamer in
Micha Lutgens, huisarts van het Gezondheidscentrum Hoensbroek-Noord en tevens voorzitter van de vereniging Huisartsen Oostelijk Zuid-Limburg.
Armoede en een ongezonde leefomgeving leggen een grote druk op de huisartsenzorg. Een patiënt in een kwetsbaar gebied als Heerlen-Noord heeft twee tot tweeënhalf keer vaker contact met de huisartsenpraktijk dan gemiddeld in Nederland. Micha Lutgens, huisarts van het Gezondheidscentrum Hoensbroek-Noord en tevens voorzitter van de vereniging Huisartsen Oostelijk Zuid-Limburg, maakt zich sterk voor een betere gezondheid van zijn patiënten. Dat is in de eerste plaats goed voor zijn patiënten. Maar het helpt ook om de druk op de zorg te verminderen, zodat de huisartsenpraktijk ook in de toekomst goede zorg kan blijven bieden.
Door Jos Benders, arts-redacteur
De praktijk van Micha maakt juist hierom deel uit van PlusWIJken. PlusWIJken zijn een regionaal netwerk waarin professionals in zorg en welzijn samen met wijkbewoners werken aan het verbeteren van gezondheid en samenredzaamheid van bewoners. Gesteund door de zestien gemeenten in Zuid-Limburg en zorgverzekeraars CZ en VGZ, die hiervoor de krachten hebben gebundeld. De moderne inzet is erop gericht zoveel mogelijk hulpvragen te voorkomen en bij zorgvragen de juiste hulp te kunnen bieden. Het Nationaal Programma Heerlen-Noord (NPHN), waar Hoensbroek deel van uitmaakt, is hierbij onmisbaar omdat onderliggende problemen worden aangepakt. Zoals slechte woningen, een onveilige buurt en eenzaamheid. Met bijna dertig zogenoemde alliantiepartners, waaronder het Rijk, de gemeente Heerlen, woningcorporaties, scholen en zorgverzekeraar CZ, wordt in dit programma nog een kwarteeuw lang samengewerkt aan een betere toekomst.
Micha Lutgens, als een huisarts voelt dat het gros van de problemen waarmee hij wordt geconfronteerd niet op zijn bordje hoort, hoe hulpeloos voelt dat?
‘Hulpeloos voel ik me gelukkig niet. Het bevestigt de signaleringsfunctie en de laagdrempeligheid van een huisarts in deze wijk. De huisarts is hier toch de kanarie in de kolenmijn.’
De rol van de huisarts is, zeker in uw regio, de laatste tien, vijftien jaar navenant veranderd. Waarin uit zich dat het meeste?
‘Ik zie wel dat psychosociale problemen toegenomen zijn. Woningen zijn hier goedkoop met als gevolg aantrek van vaak jonge gezinnen en mensen uit de Randstad. Vaak wonen deze mensen slechts enkele jaren in de wijk, waardoor ze nauwelijks bijdragen aan de cohesie in een wijk. Elk sociaal probleem dat lang genoeg duurt, wordt een medisch probleem. Zo ontstaat, zoals ik het noem, een sociaal metabool syndroom: mensen met veel stress en beperkte mogelijkheden, die ongezonder leven, dikker worden, minder sporten en dus behalve psychosociale problemen ook eerder, vaker en ernstigere medische problemen krijgen. En dat écht op jonge leeftijd.’
Is de huisarts daarmee een goede barometer voor de stand van het welzijn in een regio? Wordt er daarom naar u geluisterd?
‘De spreekkamer van een huisarts fungeert zeker als barometer. Het is niet voor niets dat in ons Gezondheidscentrum Hoensbroek-Noord de huisarts, thuiszorg en maatschappelijk werk al samenwerken sinds 1970. Op de werkvloer en in je spreekkamer zie je gewoon veel eerder allerlei problematiek boven water komen. En dat proberen we duidelijk te maken aan de beleidsmakers en dat is ook het verhaal dat ik steeds probeer te vertellen bij NPHN. Het gemiddelde aantal contactmomenten met de huisarts per patiënt per jaar ligt landelijk op 5,2. Bij ons op 7,4. Dat zijn ongeveer achttienduizend contacten op jaarbasis. Op een gemiddelde maandag komen er een driehonderd telefoontjes binnen. En dat is dus niet alleen vanwege het feit dat de populatie ongezonder is.’
Om het probleem beet te pakken, is de term PlusWIJken in het leven geroepen. Wat is van de effecten nu al merkbaar?
‘Ik verwacht veel van de welzijnscoach die aan onze PlusWIJk gekoppeld wordt. Iemand letterlijk in huis, dus laagdrempelig, die de tijd en ruimte heeft om het gewone gesprek met mensen aan te gaan. Een persoon vertelt niet per se heel gemakkelijk over zijn kwetsbaarheden, stress of financiële problemen. Mensen kunnen of durven niet altijd meteen hun hulpvraag te poneren. Daar moet je eerst het vertrouwen voor winnen.’
Intussen wordt voortgang geboekt met Heerlen-Noord. Minister-president Schoof bezocht de regio, de landelijke pers volgt het gebied. Een zegen?
‘Alle aandacht in deze is meer dan welkom. Opvoeden is een kwestie van volhouden. Ook naar de beleidsmakers en de politiek toe. Langzaam raakt men doordrongen van het feit dat je zorg en welzijn, of moet ik zeggen ongezondheid en bestaansonzekerheid, niet los van elkaar kunt zien. Een gezonde geest in een gezond lichaam, toch? Dus alle aandacht, zeker van iemand als de premier, is zeer welkom.’
Kwam in 1965 Den Haag naar Heerlen bij monde van minister-president Joop den Uyl om de mijnsluitingen uit te roepen, recent kwam de stad Den Haag bij u kijken. U sprak de delegatie. Wat zei men?
‘De problematiek is voor sommige wijken in Den Haag heel erg herkenbaar. Door het uitwisselen van ideeën, helpt men elkaar. Een cocreatie kan geen kwaad. Zeker, er is waardering.’
Wanneer is voor u als huisarts Heerlen-Noord áf?
‘We moeten met alle partijen naar een gezamenlijke visie en samenwerking op gebied van zorg, wonen en welzijn toe. Met een structurele financiering. Een visie hoe deze wijk er in de toekomst aantrekkelijk uit moet zijn. En natuurlijk zoals burgemeester Roel Wever zegt: over tien jaar in de Lonely Planet. Uiteindelijk wordt dan mijn patiënt iemand met een gezondere geest in een gezonder lichaam. En zelfs minder patiënt.’
