G40 in Sittard-Geleen: traditie en transitie
Eind deze maand strijken in Sittard-Geleen de burgemeesters, wethouders en topambtenaren neer van eenenveertig grote Nederlandse gemeenten, de G40. Ze krijgen gezelschap van de topambtenaren van diverse ministeries en de minister van Binnenlandse zaken. Ze komen naar de stad voor hun jaarlijkse netwerkbijeenkomst die twee dagen duurt. Burgemeester Hans Verheijen treedt op als gastheer en verheugt zich nu al. ‘Dit is een prachtkans om te laten zien wat we hier allemaal in huis hebben.’
Door JOS CORTENRAAD | Fotografie PAUL ROUS
Hans Verheijen wil het meteen duidelijk gezegd hebben: zijn collega’s en hun gevolg krijgen op 26 en 27 september niet alleen het mooie plaatje te zien van Sittard-Geleen. ‘In de G40 delen we kennis en ervaringen, zoeken we oplossingen voor problemen en kijken we naar de toekomst. We zoeken de samenwerking en willen van elkaar leren. Dan heeft het weinig zin als we enkel een soort toeristisch tripje door de stad maken. We gaan ook in gesprek over bijvoorbeeld winkelleegstand, armoede, verduurzaming, de woningmarkt en onderwijs. Zo’n netwerkbijeenkomst is altijd goed voor nieuwe ideeën en visies.’
Tegelijk grijpt de burgemeester, begin 2020 aangetreden als de opvolger van Sjraar Cox, de gelegenheid om zijn stad in de schijnwerpers te zetten. ‘Uiteraard’, klinkt het enthousiast in zijn strak ingerichte werkkamer in het stadhuis. ‘Als ik elders in het land ben voor overleg of vergaderingen, dan hoor ik nog te vaak dat zowel collega-bestuurders als politici en hoge ambtenaren Sittard-Geleen amper kennen. Ze zijn er wel eens langsgereden richting vakantie of Maastricht, maar ze weten niet dat we hier bijvoorbeeld een fantastische historische binnenstad hebben. Met enkele kilometers verderop een industrieterrein en onderzoekscampus waar duizenden specialisten werken aan de toekomst. Waar revolutionaire stappen gezet worden op het gebied van de energietransitie en circulariteit. Rond die combinatie van traditie en transitie hebben we een uitgekiend programma samengesteld.’
Twee dagen
Een programma dat twee dagen beslaat; best apart dat de leden van de netwerkorganisatie van inmiddels eenenveertig gemeenten met zo’n zeventig- à honderdduizend inwoners daar tijd voor maken. ‘We zijn er heel blij mee, want nu kunnen we ons thema traditie en transitie mooi spreiden over twee dagen’, aldus Verheijen. ‘Zo hebben we donderdag een wandeling langs wat markante plekken in de stad. De monumentale basiliek bijvoorbeeld en de vroegere kloostertuinen, door de binnenstad met al haar winkels, langs Ligne waar Zuyd Hogeschool alweer enkele jaren gevestigd is. Maar ook langs de leegstaande winkels en het vroegere V&D-gebouw dat een nieuwe bestemming krijgt. We vertellen hoe het proces gelopen is met deze ondernemer die ons benaderd heeft voor deze locatie. Het was een lang traject met veel hindernissen. Andere gemeenten kunnen misschien iets met dit verhaal, andersom hebben hun bestuurders en ambtenaren weer tips.’
Haagse lobby
Ook een belangrijk onderwerp tijdens de bijeenkomst met zo’n honderdvijftig deelnemers is een andere minder mooie plek: het rangeerterrein achter het treinstation. ‘Zowat alle middelgrote gemeenten hebben een treinstation en bijbehorend rangeerterrein. Nu levert het rangeren van goederentreinen nog allerlei planologische beperkingen op terwijl er een grote noodzaak is om wonen in de nabijheid van een openbaar vervoerspunt (met intercity-aansluiting) te stimuleren. ‘Sittard heeft hier een uitgelezen kans. Er zijn twee woontorens. De ene is omgevormd tot kantoren voor startende en gevestigde ondernemers - er zitten ook gevestigde ondernemingen -, de andere tot gemeubileerde studio’s waar veel studenten wonen. We vertellen hoe dat gegaan is en wat je als gemeente kunt doen. Voor grote projecten hebben we de landelijke politiek en beslissers nodig, soms wenden we ons zelfs tot Brussel. Het werkt veel beter als we samen met doortimmerde plannen komen dan dat elke gemeente afzonderlijk aanklopt. Dat geldt voor woningbouw, maar ook voor thema’s als veiligheid, armoedebestrijding, mobiliteit, jeugdzorg, participatie en internationale samenwerking om enkele speerpunten van de G40 te noemen.’
Toekomst
In de avonduren wordt een gezamenlijk diner geserveerd in Mariapark, de vroegere wachtruimte van de basiliek waar ooit vele honderden pelgrims per dag de heilige missen bijwoonden. Een dag later ligt het accent op de toekomst. ‘Kijk’, zegt Hans Verheijen als hij drie potjes openmaakt met daarin kunststof korreltjes, ‘in elk huishouden in Nederland is driehonderd kilo aan grondstof te vinden, afkomstig van Chemelot. Niet als korreltjes, maar als eindproduct. Van het beeldscherm van je smartphone tot allerlei plastics in de keuken, het keukenblad, kunststoffen en rubbers in auto’s tot meubels. Kunststof dus, gemaakt van olie en gas, hier op Chemelot in Geleen. We kunnen niet zonder maar we moeten wel af van die fossiele grondstoffen als basis voor al die producten. We moeten naar een circulaire economie met honderd procent recycling van plastic en andere materialen, met plantaardige grondstoffen. En we moeten afscheid nemen van gas en olie waarmee we de installaties stoken waarmee we dat kunststof maken. Enorme uitdagingen. En waar gaan we die uitdaging aan? Precies, hier op datzelfde Chemelot en de aangrenzende Brightlands Chemelot Campus waar onderzoekers, ondernemers, studenten, chemici en ingenieurs werken aan oplossingen. Honderdzestig organisaties met knappe koppen uit alle delen van de wereld, want dat is ook nog iets wat maar weinig mensen weten: dit is denk ik de meest internationale site en campus ter wereld. Een site waar in 2050 nog enkel circulair geproduceerd wordt, CO2-neutraal. Bijna niemand die het weet.’
Serieus
En dat is dus de plek waar het gezelschap zich vrijdagochtend meldt. ‘Om veiligheidsredenen kunnen we niet op Chemelot zelf rondkijken, maar in het Center Court van de campus kunnen we heel veel laten zien. Ondernemers en onderzoekers komen vertellen waar ze mee bezig zijn. En dat zijn echt heel interessante zaken. Coolbrook bijvoorbeeld ontwikkelt een elektrische kraker, revolutionair. Chemelot ontvouwt de plannen over een circulaire fabriek waar gebruikt kunststof wordt verwerkt tot nieuwe, hoogwaardige grondstoffen. De ontwikkelingen rond waterstof komen eveneens aan de orde.’ Het complete tweedaagse programma is een combinatie van doen, kijken met daarnaast ook workshops, themasessies, presentaties, debat én een bliksembezoek van de minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark. ‘Dat geeft wel aan dat de G40 ook voor het kabinet een belangrijke partner is’, sluit Hans Verheijen af. ‘Geloof me, iedereen gaat straks verrast en een stuk wijzer naar huis.’
