Niet Duits en niet Frans

Maart uitgave 2025

Wie in Barr vanuit het museum Folie Marco kijkt naar het oosten, kan zich inbeelden dat ook koning Dagobert II (652-679) zo naar de Kaiserstuhl aan de andere kant van de Rijn keek. De wijnstokken op de voorgrond vormen de Clos Gaensbroennel, een fameuze wijngaard. De Kaiserstuhl is een wat afgevlakte vulkanische berg van zo’n vijfhonderd meter hoogte die naam geeft aan een wijngebied in Baden-Duitsland. Het is de Rijn die beide wijngebieden van elkaar scheidt. Koning Dagobert had vier verstevigde boerderijen rond Traenheim in de Elzas. En dat is de reden dat de voortreffelijke cave alhier de naam Dagobert heeft aangenomen. Uit zijn tijd stamt ook de eerste beschrijving van de Elzasser wijngaarden. In Barr zegt men dat het slecht weer wordt als de Kaiserstuhl goed zichtbaar is.

De Elzas is regelmatig tussen Duitsland en Frankrijk heen en weer geslingerd. Bij de Vrede van Münster (1648) werd de Elzas Frans en in 1681 sloot de onafhankelijke stad Strasbourg zich hierbij aan. In dezelfde stad werd in 1792 voor het eerst de Marseillaise gezongen. Biesmark viel in 1870 Frankrijk binnen en annexeerde Elzas-Lotharingen. Daarna kwam de Eerste Wereldoorlog. In 1918 werd het gebied weer Frans om tussen 1940 en 1945 wederom ingelijfd te worden in Duitsland.

Het thans Franse Elzasgebied is een prachtige streek waar voortreffelijke wijnen vandaan komen. Ook de Elzasser wijnboeren zitten niet stil. Sinds het einde van de vorige eeuw zijn ze steeds meer biologisch gaan werken. Sommigen biodynamisch, mondjesmaat komen er ook volledig organisch werkende wijnboeren bij. Lucas Rieffel in Mittelbergheim is een goed voorbeeld. De familie verbouwt al eeuwen druiven en Lucas’ grootvader Julien bottelde voor het eerst zijn eigen sylvaner in 1946. Julien zei eens tegen mij: ‘Als de sylvaner maar goed is, dan heb ik een goed wijnjaar.’ De sylvaner is helaas voor een groot deel in de Elzas verdwenen. Zijn ouders, André en Andrée, hebben het bedrijf sinds 1971 uitgebreid en moderne vinificatietechnieken doorgevoerd. De wijnen kregen een uitstekende reputatie. Sinds 1996 staat hun zoon Lucas aan het roer. Eerst transformeerde hij de wijnbouw in biologisch en nu zijn de wijnen vooral natuurwijnen.

Het verbaast velen dat de Elzasser boeren graag alle toegestane druivenrassen verbouwen, zo niet Lucas. Hij heeft, met een knipoog naar de collega’s aan de Moezel in Duitsland, een voorkeur voor riesling. Verder is hij een specialist in pinot noir. Bij natuurwijnen wordt het natuurlijke verloop in de kelder zoveel mogelijk gevolgd. Er worden geen chemische producten gebruikt en Lucas heeft zelfs weer oude houten foeders in gebruik genomen. Bijzondere wijnen die overigens niet door alle oude klanten worden gewaardeerd. Gelukkig zijn er veel nieuwe klanten die juist op deze wijnen afkomen.

Er wordt meer geëxperimenteerd. Zo ook op de wijnschool in Rouffach, waar van tweeënveertig jaar oude stokken sylvaner wordt gemaakt op demi-muids, grote vaten van zeshonderd liter. Een mooi glas met een iets rokerig bouquet en een wat vettige afdronk. Jérôme François en Morgane Stoquert maken een assemblage, iets dat vroeger de duurste wijnen opleverde onder de naam Edelzwicker. La Grange de l’Oncle Charles la Danse des Corbeaux is van sylvaner, chasselas, riesling, gewürztraminer en pinot gris gemaakt afkomstig van acht verschillende percelen. Na een jaar op eikenhout te hebben gerijpt, proeft men een complexe wijn met een frisse afdronk. Decanteren wordt aanbevolen. Dit domein maakt meerdere prachtige natuurwijnen. In Wihr-au-Val laat men pinotgrisdruiven, geoogst van een heuvel bij het gehucht Linsenberg, vergisten zoals gebruikelijk is in de Bourgogne; op houten vaten van tweehonderdvijfentwintig liter. Ook het proces van battonage, waarbij regelmatig de wijn in het vat in beweging wordt gebracht, wordt hier toegepast. Na twintig maanden vat wordt de wijn gebotteld. Cuvée Tokade geurt naar toast, hazelnoot en iets gerookt. In de afdronk boter, veel volume en mooie complexiteit. Domaine Schoenheitz is niet alleen wijnbedrijf maar ook een oenotoeristische bestemming. Hier kan men denken aan een wijn uit de Côte de Beaune in de Bourgogne.